6 сентябр 2025

Blob

ArrayBuffer va view lar ECMA standartining bir qismi, JavaScript ning bir qismi.

Brauzerde File API da tasvirlangan qo’shimcha yuqori darajadagi obyektlar mavjud, xususan Blob.

Blob ixtiyoriy string type (odatda MIME-type) va blobParts dan iborat – boshqa Blob obyektlari, stringlar va BufferSource ketma-ketligi.

Konstruktor sintaksisi:

new Blob(blobParts, options);
  • blobParts Blob/BufferSource/String qiymatlarining arrayi.
  • options ixtiyoriy obyekt:
    • typeBlob turi, odatda MIME-type, masalan image/png,
    • endingsBlob ni joriy OS yangitolri (\r\n yoki \n) ga mos kelishi uchun qator oxirini o’zgartirish kerakmi. Standart bo’yicha "transparent" (hech narsa qilmaydi), lekin "native" (o’zgartirish) ham bo’lishi mumkin.

Masalan:

// string dan Blob yaratish
let blob = new Blob(["<html>…</html>"], {type: 'text/html'});
// esda tuting: birinchi argument array bo'lishi kerak [...]
// typed array va stringlardan Blob yaratish
let hello = new Uint8Array([72, 101, 108, 108, 111]); // "Hello" binary shaklda

let blob = new Blob([hello, ' ', 'world'], {type: 'text/plain'});

Biz Blob bo’laklarini quyidagi bilan chiqarishimiz mumkin:

blob.slice([byteStart], [byteEnd], [contentType]);
  • byteStart – boshlanish bayti, standart bo’yicha 0.
  • byteEnd – oxirgi bayt (eksklyuziv, standart bo’yicha oxirigacha).
  • contentType – yangi blob ning type i, standart bo’yicha manba bilan bir xil.

Argumentlar array.slice ga o’xshash, manfiy sonlarga ham ruxsat berilgan.

Blob obyektlar o’zgarmas

Biz Blob da ma’lumotlarni to’g’ridan-to’g’ri o’zgartira olmaymiz, lekin Blob ning qismlarini kesib olishimiz, ulardan yangi Blob obyektlarini yaratishimiz, ularni yangi Blob ga aralashtirishimiz va hokazolarni qilishimiz mumkin.

Bu xatti-harakat JavaScript stringlariga o’xshash: biz stringdagi belgini o’zgartira olmaymiz, lekin yangi tuzatilgan string yasashimiz mumkin.

URL sifatida Blob

Blob uning kontentini ko’rsatish uchun <a>, <img> yoki boshqa teglar uchun URL sifatida osongina ishlatilishi mumkin.

type tufayli biz Blob obyektlarini yuklab olish/yuklash ham mumkin va type tabiiy ravishda tarmoq so’rovlarida Content-Type ga aylanadi.

Keling, oddiy misol bilan boshlaylik. Havola bosganda siz dinamik yaratilgan Blob ni hello world kontenti bilan fayl sifatida yuklab olasiz:

<!-- download xossasi brauzerga navigatsiya qilish o'rniga yuklab olishga majburlaydi -->
<a download="hello.txt" href='#' id="link">Yuklab olish</a>

<script>
let blob = new Blob(["Salom, dunyo!"], {type: 'text/plain'});

link.href = URL.createObjectURL(blob);
</script>

Shuningdek, biz JavaScript da dinamik ravishda havola yaratishimiz va link.click() orqali bosishni simulyatsiya qilishimiz mumkin, keyin yuklab olish avtomatik boshlandi.

Mana hech qanday HTML siz dinamik yaratilgan Blob ni foydalanuvchiga yuklab olishiga sabab bo’ladigan shunga o’xshash kod:

let link = document.createElement('a');
link.download = 'hello.txt';

let blob = new Blob(['Salom, dunyo!'], {type: 'text/plain'});

link.href = URL.createObjectURL(blob);

link.click();

URL.revokeObjectURL(link.href);

URL.createObjectURL Blob ni oladi va uning uchun blob:<origin>/<uuid> shaklida noyob URL yaratadi.

link.href ning qiymati shunday ko’rinadi:

blob:https://javascript.info/1e67e00e-860d-40a5-89ae-6ab0cbee6273

URL.createObjectURL tomonidan yaratilgan har bir URL uchun brauzer ichki ravishda URL → Blob mapping ni saqlaydi. Shunday qilib, bunday URL lar qisqa, lekin Blob ga kirish imkonini beradi.

Yaratilgan URL (va shuning uchun u bilan havola) faqat joriy hujjat ichida, u ochiq bo’lgan vaqtda amal qiladi. Va u <img>, <a>, asosan URL kutadigan boshqa har qanday obyektda Blob ga murojaat qilish imkonini beradi.

Biroq, yon ta’sir bor. Blob uchun mapping mavjud bo’lsa-yu, Blob ning o’zi xotirada joylashgan. Brauzer uni bo’shatish mumkin emas.

Hujjat yuklanishida mapping avtomatik ravishda tozalanadi, shuning uchun Blob obyektlar o’shanda bo’shatiladi. Lekin agar ilova uzoq umr ko’rsa, bu tez sodir bo’lmaydi.

Shunday qilib, agar biz URL yaratadigan bo’lsak, o’sha Blob endi kerak bo’lmasa ham xotirada osiladi.

URL.revokeObjectURL(url) ichki mapping dan havolani olib tashlaydi, shu tariqa Blob ni o’chirish imkonini beradi (agar boshqa havolalar bo’lmasa) va xotirani bo’shatish.

Oxirgi misolda biz Blob ning faqat bir marta, darhol yuklab olish uchun ishlatilishini maqsad qilganimiz uchun darhol URL.revokeObjectURL(link.href) ni chaqiramiz.

Bosiladigan HTML-havolali oldingi misolda biz URL.revokeObjectURL(link.href) ni chaqirmaymiz, chunki bu Blob url ni yaroqsiz qiladi. Bekor qilingandan keyin, mapping olib tashlanganidan so’ng, URL endi ishlamaydi.

Blob dan base64 ga

URL.createObjectURL ga alternativa Blob ni base64-kodlangan stringga aylantirish.

Bu kodlash binary ma’lumotlarni 0 dan 64 gacha ASCII-kodlari bilan o’ta xavfsiz “o’qilishi mumkin” belgilar stringi sifatida ifodalaydi. Va eng muhimi – biz bu kodlashni "data-url"larda ishlatishimiz mumkin.

Data url data:[<mediatype>][;base64],<data> shaklida. Biz bunday url larni hamma joyda “oddiy” url lar bilan bir qatorda ishlatishimiz mumkin.

Masalan, mana smayl:

<img src="">

Brauzer stringni decode qiladi va rasmni ko’rsatadi:

Blob ni base64 ga aylantirish uchun biz o’rnatilgan FileReader obyektidan foydalanamiz. U Blob lardan ko’plab formatlarda ma’lumotlarni o’qiy oladi. Keyingi bobda biz uni chuqurroq ko’rib chiqamiz.

Mana blob yuklab olishning demosi, endi base-64 orqali:

let link = document.createElement('a');
link.download = 'hello.txt';

let blob = new Blob(['Salom, dunyo!'], {type: 'text/plain'});

let reader = new FileReader();
reader.readAsDataURL(blob); // blob ni base64 ga aylantiradi va onload ni chaqiradi

reader.onload = function() {
  link.href = reader.result; // data url
  link.click();
};

Blob dan URL yasashning ikkala usuli ham foydalanish mumkin. Lekin odatda URL.createObjectURL(blob) sodda va tezroq.

URL.createObjectURL(blob)
  • Xotira haqida qayg’ursak, ularni bekor qilishimiz kerak.
  • Blob ga to’g’ridan-to’g’ri kirish, “kodlash/dekodlash” yo’q
Blob dan data url ga
  • Hech narsani bekor qilish kerak emas.
  • Kodlash uchun katta Blob obyektlarda ishlash va xotira yo’qotishlari.

Rasm dan blob ga

Biz rasmning Blob ini, rasm qismini yaratishimiz yoki hatto sahifa skrinshoti olishimiz mumkin. Buni biror joyga yuklash uchun qulay.

Rasm operatsiyalari <canvas> elementi orqali amalga oshiriladi:

  1. canvas.drawImage yordamida canvasda rasm (yoki uning qismi) chizing.
  2. Canvas usuli .toBlob(callback, format, quality) ni chaqiring, bu Blob yaratadi va tugaganda callback ni u bilan ishga tushiradi.

Quyidagi misolda rasm shunchaki nusxalanadi, lekin biz undan kesishimiz yoki blob yasashdan oldin canvasda uni o’zgartirishimiz mumkin:

// har qanday rasmni oling
let img = document.querySelector('img');

// bir xil o'lchamdagi <canvas> yasang
let canvas = document.createElement('canvas');
canvas.width = img.clientWidth;
canvas.height = img.clientHeight;

let context = canvas.getContext('2d');

// rasmni unga nusxalang (bu usul rasmni kesish imkonini beradi)
context.drawImage(img, 0, 0);
// biz context.rotate() va canvasda ko'plab boshqa narsalarni qilishimiz mumkin

// toBlob async operatsiya, callback tugaganda chaqiriladi
canvas.toBlob(function(blob) {
  // blob tayyor, uni yuklab oling
  let link = document.createElement('a');
  link.download = 'example.png';

  link.href = URL.createObjectURL(blob);
  link.click();

  // brauzer xotiradan tozalash uchun ichki blob havolasini o'chiring
  URL.revokeObjectURL(link.href);
}, 'image/png');

Agar biz callback o’rniga async/await ni afzal korsak:

let blob = await new Promise(resolve => canvasElem.toBlob(resolve, 'image/png'));

Sahifani skrinshot qilish uchun biz https://github.com/niklasvh/html2canvas kabi kutubxonadan foydalanishimiz mumkin. U shunchaki sahifani aylanib o’tadi va uni <canvas> da chizadi. Keyin biz yuqoridagi kabi uning Blob ini olishimiz mumkin.

Blob dan ArrayBuffer ga

Blob konstruktori har qanday BufferSource dan boshlab deyarli har qanday narsadan blob yaratish imkonini beradi.

Lekin agar bizga past darajadagi qayta ishlash kerak bo’lsa, blob.arrayBuffer() dan eng past darajadagi ArrayBuffer ni olishimiz mumkin:

// blob dan arrayBuffer olish
const bufferPromise = await blob.arrayBuffer();

// yoki
blob.arrayBuffer().then(buffer => /* ArrayBuffer ni qayta ishlang */);

Blob dan stream ga

2 GB dan ortiq blob ga o’qish va yozishda arrayBuffer dan foydalanish biz uchun ko’proq xotira talab qiladi. Bu vaqtda biz blob ni to’g’ridan-to’g’ri stream ga aylantira olamiz.

Stream undan qism-qism o’qish (yoki unga yozish) imkonini beradigan maxsus obyekt. Bu bizning doiramizdan tashqarida, lekin mana misol va siz https://developer.mozilla.org/en-US/docs/Web/API/Streams_API da ko’proq o’qishingiz mumkin. Stream lar qism-qism qayta ishlashga mos ma’lumotlar uchun qulay.

Blob interfeysining stream() usuli o’qilganda Blob ichidagi ma’lumotlarni qaytaradigan ReadableStream ni qaytaradi.

Keyin biz undan shunday o’qiy olamiz:

// blob dan readableStream olish
const readableStream = blob.stream();
const stream = readableStream.getReader();

while (true) {
  // har bir takrorlash uchun: value keyingi blob fragmenti
  let { done, value } = await stream.read();
  if (done) {
    // stream da boshqa ma'lumot yo'q
    console.log('barcha blob qayta ishlandi.');
    break;
  }

   // blob dan hozirgina o'qigan ma'lumot qismi bilan biror narsa qiling
  console.log(value);
}

Xulosa

ArrayBuffer, Uint8Array va boshqa BufferSource “binary ma’lumot” bo’lsa, Blob “turi bilan binary ma’lumot” ni ifodalaydi.

Bu Blob larni brauzerde juda keng tarqalgan yuklash/yuklab olish operatsiyalari uchun qulay qiladi.

"xmlhttrequest" maqolasi topilmadi, fetch va hokazo kabi veb-so’rovlarni bajaradigan usullar Blob bilan boshqa binary turlar bilan birga tabiiy ravishda ishlashi mumkin.

Biz Blob va past darajadagi binary ma’lumot turlari orasida osongina aylantira olamiz:

  • new Blob(...) konstruktori yordamida typed array dan Blob yasashimiz mumkin.
  • blob.arrayBuffer() yordamida Blob dan ArrayBuffer ni qaytarib olishimiz va keyin past darajadagi binary qayta ishlash uchun uning ustida view yaratishimiz mumkin.

Katta blob ni boshqarish kerak bo’lganda konversiya stream lar juda foydali. Siz blob dan osongina ReadableStream yaratishingiz mumkin. Blob interfeysining stream() usuli o’qilganda blob ichidagi ma’lumotlarni qaytaradigan ReadableStream ni qaytaradi.

O'quv qo'llanma xaritasi

Izohlar

izoh berishdan oldin buni o'qing…
  • Agar sizda nimani yaxshilash kerakligi haqida takliflaringiz bo'lsa - iltimos, GitHub muammosini yuboring yoki izoh berish o'rniga so'rov yuboring.
  • Agar siz maqolada biror narsani tushunolmasangiz - iltimos, batafsilroq ma'lumot bering.
  • Bir nechta so'z so'zlarini kiritish uchun <code> yorlig'ini ishlating, bir nechta satrlar uchun - ularni <pre> yorlig'i bilan o'rab qo'ying, 10 satrdan ortiq bo'lsa - sandbox (plnkr, jsbin, codepen…)